مطلبی با عنوان " متولی گنجنامه کیست؟" از نگارنده وبلاگ در روزنامه همدلی استان همدان به شرح زیر به چاپ رسیده است

در گنجنامه چه میگذرد؟ متولی گنجنامه کیست؟ آینده کتیبه های 2500 ساله در دست چه کسی است؟

2500 سال پیش داریوش بعد از اتمام کار سنگ نبشته‌های بیستون دستور به نگارش کتیبه ای را در راه شاهی میدهد که فرزندش خشایار نیز چنان میکند. کتیبه ای با سه زبان به خط میخی که در دل تاریخ روایت ها و افسانه هایی را به خود اختصاص داده بود، تا اینکه سال 1320 بعد از رمزنگاری آن که تحول بزرگی را در خواندن خط میخی به همراه داشت مورد توجه قرار گرفت و مسیر شاهی به عنوان یکی از مسیرهای گردشگری رونق فراوانی گرفت. در سال 1385 هجری شمسی، مجلس شورای اسلامی، در مصوبه ای، همدان را پایتخت تاریخ و تمدن ایران اعلام کرد که با توجه به قابلیت های فوق العاده این استان توانمند، انتخابی به جا بود، چرا که همدان، نخستین پایتخت شاهنشاهی در ایران است و در دوران مادها مرکز حکومت به شمار می رفت. ولی این انتخاب هم نتوانست کتیبه باستانی را نجات دهد.

از سال 1378 طرحی با عنوان تله کابین کتیبه 2500 ساله را به لرزه درآورد. از آن سال ها تا به امروز مجموعه ای با عنوان تله کابین گنجنامه که بعدها به نام دهکده گنجنامه تغییر اسم داد به عنوان یکی از عناصر گردشگری در کنار این کتیبه نقشی برای خود ایجاد کرد. در ابتدای تاسیس این تله کابین منتقدان مختلفی از اقشار گوناگونی چون کوهنوردان، فعالان محیط زیست و بعضا فعالان گردشگری دست به اعتراض زدند. پروژه به مشاور سپرده شد که نظر کارشناسی بدهد. مشاور به صورت کامل مخالفت خود را با انتخاب ایستگاه و مسیر پایه ها از جنبه های مختلف اعلام نمود. ولیکن به رقم مخالفت ها تصمیم گرفته شده بود کوتاه بینی مدیران و دست اندرکاران آن زمان باعث شد یکی از نامناسبرترین مجموعه های گردشگری پای الوند در کنار کتیبه گنجنامه ساخته شود. به طوری که امروزه مهمترین علل برای جلوگیری از ثبت جهانی این اثر ارزشمند محسوب میشود. مجموعه تله کابین گنجنامه که از نظر فعالان محیط زیستی به عنوان یکی از مخربترین برنامه های به اصطلاح گردشگری محسوب میشود با تخریب محیطی فراوان و ساخت و سازهای عجیب و غریبی که بر اساس منطقه توسعه غیرپایدار ترسیم شده است، ارزش و اعتبار مهمترین اثر گردشگری همدان را به چالش کشید.

در سال های گذشته فعالان محیط زیست و گردشگری، خبرنگاران و متخصصین فراوانی دست به نوشتن مقاله ها و خبرهای گوناگی پیرامون تخریبات گسترده این مجموعه ناملموس زدند ولیکن قدرت و لابی که در پشت این مجموعه قرار داشت نگذاشت که حرف متخصصین به نتیجه برسد. این لابی و این قدرت پنهانی کار را تا جایی پیش برد که تابلوهای راهنما در بیرون شهر و در خود گنجنامه کتیبه ها را از اهمیت انداخت حتی با تغییر مسیر کتیبه ها همراه شد تا بدانجا که اغلب گردشگران را در محوطه گنجنامه سردرگم کرد.

در سال 1395 شاهد تغییرات گسترده ای در محوطه گنجنامه بودیم که مشکل را دوچندان نمود حضور گسترده دستفروشانی که با ارایه اجناس چینی و بساط قلیان و موسیقی ناملموس و حتی چالش های امنیتی بدون نظارت حضور دارند و این نشان از سوء مدیریت و حتی نبود مدیریت در  محوطه تاریخی گنجنامه است.

نگارنده که خود راهنمای تور است در اغلب تورهایش شاهد شکایت های متعدد مسافرانی است که از سوء مدیریت در محوطه گنجنامه مینالند و بیش از ده ها بار گزارش کرده است ولی همچنان شاهد تغییرات گسترده و تخریبات فراوان هستیم. از این رو انتظار میرود به سوالتی که در خصوص حال و آینده این اثر تاریخی منحصر به فرد وجود دارد. سازمان های ذینفع پاسخ دهند:

1. حد و مرز دهکده گنجنامه کجاست؟ مسیر جدیدی که از ایستگاه تله کابین به سمت آبشار و کتیبه گنجنامه کشیده شد بر اساس کدام معیار و یا قانون ایجاد شده است. ایجاد غرفه ها و مغازه ها در این مسیر توسط کدام سازمان و اداره ای مجوز داده شده است؟ و تا چه حد مورد تایید سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری و منابع طبیعی می باشد؟

2. نصب تابلوهایی که راهنمایی غلط میکند توسط کدام ارگان نصب و مدیریت میشود؟

3.مدیریت محوطه باستانی گنجنامه با کدام سازمان می باشد؟ حفظ و نگه داری و معرفی کتیبه ها با چه دستگاهی است؟ مدیریت و سازماندهی درختان سپیداری که در پایین دست کتیبه ها منجر به گم شدن کتیبه ها شده است با کدام ارگان می باشد؟

4. دستفروشانی که در محوطه گنجنامه مستقر هستند توسط کدام اداره کنترل میشوند؟ عدم رعایت بهداشت، عدم رعایت اخلاق و رفتار، فروش اجناس بی کیفیت و چینی، تصاحب چمن ها و سکو ها و ... توسط کدام مرجع باید مدیریت شود؟

5. سند جامعه حفظ و حراست و پرنده ثبت جهانی این کتیبه باستانی در چه مرحله ای قرار دارد؟

6. برنامه جامع ساماندهی گردشگری محوطه گنجنامه از قبیل تهییه امکانات دسترسی آسان به کتیبه ها، پارکنیگ مشخص، غرفه های معرفی و فروش صنایع دستی استان در چه مرحله ای قرار دارد؟

همه این موارد سوالاتی است که در شهری با قدمت بیش از 2500 سال تاریخ مشخص که تنها راه نجات اقتصادیش رونق و گسترش صنعت گردشگری است، چند سالی است بی جواب مانده از این رو سودجویان بدون در نظر گرفتن اهمیت این اثر تاریخی دست اندازیهای فراوانی را انجام داده اند.

در هفته محیط زیست هستیم و آغاز سفرهای گردشگران به همدان، با توجه به  انتخاب نماینده معین هیات دولت در بحث اقتصاد مقاومتی استان سرکار خانم دکتر  زهرا احمدی پور که خود ریئس سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری کشور است و اتفاقا در حوزه گردشگری از بدو مسئولیت تذکرات ویژه ای را به استان داده اند، انتظار داریم دست به کار شده و برنامه ای تدوین نماید. چرا که طی سال های گذشته همدانی ها و فعالان محیط زیست و گردشگری شاهد تعرضات گسترده ای به محوطه گنجنامه و الوند سرفراز بوده اند و ادامه این روند قطعا به ضرر میراث فرهنگی و صنعت گردشگری خواهد بود.

محمد سوزنچی - کارشناس ارشد اکوتوریسم و فعال محیط زیست و گردشگری